Chloorfabriek Nobian onderdeel regelvermogen Vattenfall

Sinds een paar maanden maakt de chloorfabriek van Nobian in Rotterdam deel uit van het regelvermogen van Vattenfall. “Hiermee dienen wij het maatschappelijk belang”, zegt Toine van de Lindeloof van Nobian. In Europoort Kringen geeft hij uitleg over de gevolgen hiervan voor de dagelijkse bedrijfsvoering, de veiligheidsmarges die zijn ingebouwd en het belang van een stabiele elektriciteitslevering.

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

Aan de Welplaatweg in Rotterdam staat de fabriek van Nobian, waar het chloor, natronloog en waterstof produceert. Dit wordt gemaakt uit zout water en elektriciteit. “Elektriciteit is onze belangrijkste grondstof. Het totale elektriciteitsverbruik van de fabriek is 200 megawatt. Dat is vergelijkbaar met het verbruik van een middelgrote stad”, vertelt Toine van de LIndeloof, operations manager bij Nobian. Hij is bij de producent verantwoordelijk voor de dagelijkse bedrijfsvoering.

Regelvermogen

Sinds begin september is er iets bijzonders aan de hand met de fabriek. Als eerste grootschalige industriële afnemer van elektriciteit stelt Nobian haar productie bij om zo te helpen het elektriciteitsnet beter in balans te houden. De producent werkt hiervoor samen met Vattenfall, dat aan netbeheerder TenneT regelvermogen levert. Dit regelvermogen bestaat uit een aantal productielocaties – vooral gascentrales – die snel meer of minder stroom kunnen leveren. De chloorfabriek van Nobian maakt nu ook deel uit van het regelvermogen. Dit helpt het net in balans te houden, dat door het groeiende aandeel wind- en zonne-energie meer met grote pieken en dalen in elektriciteitsaanbod te maken heeft gekregen.

Toine van de Lindeloof: “Misschien gaan wij dit in de toekomst wel meer doen.”

Bandbreedte

Als er plotseling meer of minder elektriciteit beschikbaar is, zal Nobian de chloorproductie daarop aanpassen. “Wij gaan de productie niet de hele tijd op en neer bewegen. Wel passen wij de productie aan als de vraag en het aanbod buiten bepaalde grenzen komen. Vattenfall kan direct onze productie binnen bepaalde bandbreedtes beïnvloeden: tien procent omhoog en tien procent omlaag. De aanpassing kan ook bijvoorbeeld maar één procent zijn”, legt Van de Lindeloof uit. Hiervoor is er een directe verbinding vanuit de fabriek met Vattenfall, dat de productie kan aanpassen. En dat in een chemische fabriek die volgens Van de Lindeloof is gebouwd om maximaal te kunnen draaien. “Je wilt de capaciteit zo goed mogelijk benutten. Over het algemeen is onze capaciteitsbenutting hoog. Nu wij onderdeel zijn van het regelvermogen van Vattenfall gaat dat marginaal – denk aan minder dan één procent – ten koste van onze productievolumes.”

Seinen op groen

“Bij electrolyse kun je een fabriek relatief makkelijk in belasting laten veranderen als je dat vergelijkt met andere chemische fabrieken. Er zijn weinig warmteprocessen. In een destillatiekolom zit bijvoorbeeld veel warmte die ook aanwezig blijft als je de productie zou op- of afschalen. Bij electrolyse kun je bij wijze van spreken met de elektriciteitsknop de productie aanpassen. Dat maakt deze installatie geschikt hiervoor.” Van de Lindeloof erkent dat de samenwerking ‘een raar gevoel’ geeft omdat het op twee punten indruist tegen de cultuur bij een bedrijf als Nobian. “Via een directe verbinding wordt meegestuurd op het productieniveau. Daarbij komt dat we te allen tijde de fabriek veilig willen bedrijven. Daarom is er een aantal checks and balances ingebouwd die dit waarborgen. Er zijn verschillende poortjes in de verbinding die moeten worden gepasseerd voordat Vattenfall in het productievolume kan ingrijpen. Pas als alle seinen op groen staan, wordt dit mogelijk.”

Controle

Bovendien is er een noodknop die als laatste veiligheidspal dient. “De paneeloperator die achter de desk zit en verantwoordelijk is voor het runnen van de fabriek kan de noodknop indrukken als op- of afschalen volgens hem niet kan. Voor ons is dat belangrijk. Je kunt niet in alles voorzien als je vooruit programmeert. Daar doen we natuurlijk wel ons best voor, maar de menselijke beoordeling is ook belangrijk. Hierdoor – en ook dankzij de ingebouwde checks and balances – houden wij de controle over de fabriek in handen.” Aan de fabriek zelf heeft Nobian niets hoeven veranderen. “Wel hebben wij behoorlijk geïnvesteerd in het programmeren van de verbinding met Vattenfall. Die was er nog niet. Ook hebben wij de voorwaarden moeten bouwen waarmee je de afweging wilt controleren om de productie op- of af te schalen.” 

Iets groters

Nadat tests goed uitpakten, is de realtime verbinding met Vattenfall nu bijna drie maanden operationeel. Sindsdien is er een aantal keer op- en afgeschakeld. Van de Lindeloof: “Dat verliep goed. Hiervoor hielpen wij Vattenfall ook al met het noodvermogen. Wij werden dan gebeld met het verzoek de productie te verminderen als er te veel onbalans in het net was. Hoewel dat veel minder vaak gebeurde, hebben wij er dus al enige ervaring mee. We weten waar op te letten.” Van de LIndeloof vindt dat Nobian hiermee een maatschappelijk belang dient. “Je ziet dat mensen in de controlekamer gaan googlen wat er aan de hand is als het regelvermogen vaak wordt gewijzigd. Het geeft ons het gevoel van iets groters deel uit te maken. Wat wij doen heeft effect op de elektriciteitslevering bij huishoudens thuis en de betrouwbaarheid ervan. Ook vervangt het regelvermogen fossiele energie die hier anders voor zou moeten worden gebruikt.”

Niet in gevaar

Daarmee raakt Van de Lindeloof een belangrijk punt, want dat is ook de reden waarom Nobian de samenwerking met Vattenfall is aangegaan. “Ons strategische belang is het behouden van een stabiele levering van elektriciteit. Wij maken onderdeel uit van de keten. Liever spelen we zelf een rol in het regelvermogen, zeker als je een groot effect op het netwerk hebt”, zegt hij, al geeft hij toe dat er ook een financieel voordeel meespeelt. Het zou Van de Lindeloof niet verbazen als meer industriële afnemers van elektriciteit onderdeel van het regelvermogen gaan uitmaken. “Ik kan mij voorstellen dat dit mogelijk is bij meer grote elektriciteitsverbruikers. Misschien gaan wij dit in de toekomst ook wel meer doen. Al zullen wij nooit een elektriciteitscentrale worden; wij zijn en blijven een chloorfabriek. Wij bestaan om onze klanten chloor en natronloog te leveren. Dat zal altijd ons doel blijven. De enige reden waarom wij dit combineren met onze rol in het regelvermogen is omdat dit de levering van onze klanten niet in gevaar brengt.”

‘Nieuwe flexibiliteit nodig’

“Stuurbare productie, zoals in gascentrales, gaat zijn basisrol steeds verder verliezen”, verklaart wholesale directeur Erik Suichies van Vattenfall. “De huidige energiecentrales zijn straks niet altijd meer nodig en zullen niet altijd meer draaien. Tegelijkertijd moet het elektriciteitsnet wel 24 uur per dag in balans blijven. We hebben nieuwe flexibiliteit nodig die daarop kan inspringen. Door een grote afnameklant toe te voegen aan onze flexibele asset pool maken we een transitie: we sturen niet langer alleen op productie, maar kunnen vanaf nu ook de vraag nauwkeurig aanpassen.”

‘Mogelijke capaciteit is veelbelovend’

“Fluctuatie in de elektriciteitsproductie kan gedeeltelijk worden opgevangen met flexibele afname”, zegt coo Maarten Abbenhuis van TenneT. “Juist industriële grootverbruikers kunnen een substantiële bijdrage leveren aan deze flexibiliteit. Zeker als door elektrificatie het elektriciteitsverbruik voor industriële processen verder toeneemt. Met voldoende flexibiliteit kunnen kostbare maatregelen als import of – toch – regelbare centrales worden beperkt. In Nederland is het potentieel van industriële vraagsturing rond de 3,4 gigawatt. De huidige inzet ligt tussen de 700 en 1.900 megawatt. De mogelijke capaciteit van flexibel elektriciteitsgebruik door de industrie is veelbelovend.”

[/et_bloom_locked]