Niet langer pleisters plakken

Onorthodoxe maatregelen die buiten de gebaande paden gaan. Zo noemde minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) zijn voornemens om de krapte op het stroomnet te verlichten. De minister klonk daadkrachtig, getuigend van de ernst van de situatie. Ruimte voor consumenten om zonnepanelen en laadpalen aan te sluiten en voor bedrijven om aansluitingen te vernieuwen of uit te breiden, wordt zeer schaars. Dat is zorgwekkend, want juist grootscheepse elektrificatie moet zorgen voor verduurzaming. Dat geldt in de Rotterdamse haven voor zowel industrie als logistiek.

Tekst: Victor van der Chijs

Het moet gezegd: de aangekondigde maatregelen, zijn inderdaad uitzonderlijk. Zoals de netbeheerders toestaan om met extra geld zonder vergunning alvast te bouwen aan de benodigde infrastructuur. Of om bedrijven met de zachte dwang van prijsprikkels ertoe te bewegen de productie zo aan te passen dat zij zoveel mogelijk buiten de piekuren stroom gaan afnemen.

Ik heb echter slecht nieuws: dit zal voor de haven niet voldoende zijn.

Om te beginnen moeten veel plannen nog op haalbaarheid worden onderzocht. En als ze haalbaar zijn, is het nog onduidelijk wanneer ze in gaan.

Maar goed, stel dat volledige en snelle invoering van de maatregelen de capaciteit van het net verdubbelt. Zijn we er dan? Ik vrees van niet, want nieuwe schattingen over de toename van de elektrificatie wijzen op een vervijfvoudiging van de vraag, of zelfs meer. Voor de energie-intensieve industrie is dit het enige alternatief naast waterstof is om de processen te vergroenen.

Het is duidelijk dat de toekomstige vraag naar stroom lange tijd is onderschat. Door de netbeheerders, maar misschien ook door het bedrijfsleven. Zelfs nu nog hebben we die vraag niet goed in beeld. Dat komt wellicht ook omdat bedrijven hun kaarten voor zich houden, soms uit concurrentieoverwegingen.

Een jaar geleden hebben het Havenbedrijf Rotterdam en Deltalinqs het Data Safe House opgericht. Het idee achter deze neutrale instantie is dat bedrijven daar vertrouwelijk hun duurzaamheidsplannen en de daarmee samenhangende stroombehoefte kunnen deponeren. Met die informatie krijgen de netbeheerders beter zicht op het totaal van die behoefte en kunnen ze hun investeringen daarop afstemmen.

Zo kunnen bedrijven zelf bijdragen aan de oplossing van dit immense probleem. Zoals ze wellicht ook slimmer zouden kunnen omgaan met pieken in hun energievraag. Al zit daar een grens aan, want veel bedrijven zijn ingericht op volcontinu produceren.

Er wordt veel van de bedrijven gevraagd en verwacht, en dat is terecht. Maar bedrijven kunnen niet leveren als de netbeheerders niet óók leveren. Daartoe zullen de onorthodoxe maatregelen van minister Jetten nog wat onorthodoxer moeten worden.

Je kunt de grootste transitie van de afgelopen vijftig jaar niet oplossen met steeds meer pleisters plakken. Vaker al heb ik gepleit voor een Transitiewet om de energietransitie vlot te trekken. Deze wet moet de hardnekkige problemen radicaal oplossen: de netcongestie, maar evenzeer het stikstofdossier en de trage vergunningverlening. Overheid en bedrijven moeten het eindresultaat, namelijk het halen van afgesproken klimaatdoelen, als uitgangspunt nemen voor de lengte van procedures en de inzet van mensen en middelen. Alleen zo blijven de klimaatdoelen binnen bereik.