Dansen om de hete brij

Tata Steel, varkensboeren, windmolens en woningtekort. ´Kwartet!’, ben je geneigd nu te roepen. Want in je hand heb je de kaarten met de heetste politieke hangijzers op het gebied van economie, milieu en ruimtelijke ordening.

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

Door Jaap Luikenaar

De problemen rond de verzakte woningen langs het uitgediepte kanaal Almelo-Coevorden vallen er net buiten. Een gek voorbeeld misschien. Maar in de kern is het ook daar in de besluitvorming mis gegaan: wachten, wachten, wachten en geen duidelijke, dus échte, beslissing (durven) nemen “We hebben niet alleen lichamelijke klachten, maar ook chagrijn, wanhoop, boosheid… en een veel te kort lontje.” Dat zegt een bewoner erover in het rapport van de stichting Kant Nog Wal. Die naam is met opzet foutief geschreven, aangezien ook het uitbaggeren – bedoeld om veel grotere binnenvaartschepen door te kunnen laten – in vele ogen flink ‘fout’ is verlopen.

Het gevolg: protesten, demonstraties, Kamervragen, boze commentaren in de krant en lastige vragen tijdens Op1, Jinek of Nieuwsuur. Of je nu overheid bent, lid van een directie of welke andere vorm van gezag je hebt: het liefst wil je natuurlijk dat iedereen naar jou luistert en jouw beslissingen automatisch opvolgt. Alleen al, om het simpele feit dat jij ooit bent aangesteld om te regeren, om te besturen en om besluiten te nemen. Aangesteld door God zelfs, zo staat in het bijbelboek Romeinen 13.

Dat laatste mag dan de interpretatie zijn voor wie woonachtig is in de Biblebelt, maar over het algemeen wordt daar toch anders over gedacht. Want als gezag ontaard in fout gedrag met halve, halfzachte, slechte – of helemaal geen maatregelen, dan is verzet het resultaat. Maar zelfs áls dat verzet effect heeft en uiteindelijk resulteert in het gewenste beleid, dan is daarmee voor het ‘gezag’ de kous nog niet af. Want ook al is dan het besluit teruggedraaid of de schade hersteld, dan geldt dat nog niet automatisch voor het vertrouwen.

Hete hangijzers, of hot issues. Te heet om aan te pakken en wie dat wel doet, brandt zijn vingers. Neem Tata Steel: enerzijds een bedrijf om trots op te zijn: werkplezier voor tienduizend IJmonders die een uniek staalproduct maken dat nog nergens in de wereld is gekopieerd. Anderzijds is het ’s lands grootste CO2-uitstoter, een luchtvervuiler die sterk verhoogde kans op longkanker veroorzaakt in de woonomgeving. Na veel rapporten en protesten is de directie nu overstag en meldt dat een schoon en innovatief productieproces voor ‘groen’ staal via waterstof ineens wél mogelijk is, als ook de overheid maar meebetaalt.

Waarom kon dit niet al vele jaren geleden? En waar was streng overheidsbeleid van provincie en Rijk? Want ook al wordt het productieproces op termijn schoner; het wantrouwen bij de bevolking blijft. (Wat een beleid overigens, om honderd jaar geleden de duinen af te graven en er een fabriek neer te zetten. Had dat niet beter meteen in de Maasmond gekund?)

Nu is het koninklijke staalbedrijf een veelomvattende aangelegenheid: hete brij waar de overheid jarenlang omheen bleef dansen, maar in het klein gaat het net zo. Neem nu dat uitgediepte Overijsselse kanaal. Aanvankelijk worden bezwaren gekleineerd en worden bewoners langs het kanaal gesust en met een kluitje van enkele duizenden euro’s in het riet gestuurd. Maar als hun protesten jarenlang aanhouden, blijkt de overheid ineens wél in staat tot een veel ruimere compensatie van geleden schade.

Ook hier: wat zegt dat over de power van de overheid, over beslissingen durven nemen en over de omgang met de bewoners?

Overheden zijn boven ons gesteld om te besluiten, te beslissen en consequenties te overzien. Doe dat dan ook. Over een kanaal, maar ook over windmolens, veestapel en woningbouw. Schuif niet langer vooruit. Durf als ‘gezag’ je handen te branden en hete kooltjes uit het vuur te pikken. Het klimaatjaar 2030 komt eraan: nog maar drieduizend nachtjes slapen.

Op het moment van het schrijven van deze column – eind september – zit informateur Johan Remkes nog met z’n handen in het grijze haar en moeten wij wachten, wachten, wachten. Op nieuw gezag en op nieuw beleid.

Hopelijk resulteert dat in een heldere visie met resolute stappen en stevige maatregelen voor de langere termijn. Beleid dat vertrouwen inboezemt, door een harmonieus kabinet dat het wachten waard is geweest.

[/et_bloom_locked]