Stralingsupport helpt industrie met complexe NORM-vraagstukken

Radioactiviteit roept bij velen associaties op met kerncentrales of ziekenhuisapparatuur. Maar in de industrie werkt men vaak ongemerkt met radioactieve stoffen, met alle risico’s en verplichtingen van dien. Stralingssupport, onder leiding van mede-eigenaar Lonneke van Bochove, helpt bedrijven veilig en praktisch omgaan met natuurlijke radioactieve stoffen (NORM). “Je krijgt het er gratis bij, maar dat betekent nog niet dat je weet wat je in huis hebt.”

Tekst: Jeanette van Swaal

De fascinatie voor zware industrie begon al vroeg. “Als kind reed ik met mijn oma langs de verlichte torens van de Europoort. Ik dacht: als je daar mag werken, dan ben je belangrijk”, lacht Van Bochove. Ze bouwde een carrière op bij onder meer de Arbeidsinspectie, de Onderzoeksraad voor Veiligheid en als vergunningverlener onder de Kernenergiewet. Inmiddels leidt ze met Stralingsupport een specialistisch adviesbureau dat bedrijven helpt met alles rond NORM: van vergunning tot afvoer van radioactief afval.

Stralingssupport opereert landelijk: van de Limburgse non-ferro-industrie tot offshore gasplatforms en internationaal, vooral in de LNG-sector. “Onze mensen staan letterlijk in de regen met hun meetapparatuur op een installatie. Geen labjassen, maar praktische specialisten die weten hoe een installatie werkt én hoe je veilig met natuurlijke radioactieve stoffen omgaat.”

Onzichtbare risico’s, onverwachte verplichtingen

In 2018 werd de vrijstellingsgrens voor de radioactieve stof lood-210 fors verlaagd: van 100 naar 1 becquerel per gram. Een wijziging die veel bedrijven plots in het vergunningstelsel bracht, zonder dat ze het doorhadden. “Het probleem is: je ziet of ruikt NORM niet, en in veel gevallen kun je het ook niet efficiënt meten op locatie”, legt Van Bochove uit. “Dus een raffinaderij kan natuurlijke radioactieve stoffen in het systeem hebben zonder dat iemand het weet. Totdat een installatie open gaat en er ineens een vergunning nodig blijkt.”

En die vergunning komt niet alleen: “Dan moet je ook iemand zoals wij op de vloer hebben, een toezichthouder, een opslaglocatie, administratie, procedures, risicoanalyses… Een hele papierwinkel, terwijl het risico in veel gevallen relatief klein is.”

Lonneke van Bochove

Bewustwording is de sleutel

Volgens Van Bochove zit de grootste uitdaging dan ook niet in de straling zelf, maar in het gebrek aan bewustwording. “We zien vaak dat bedrijven pas in actie komen als ze tegen een verplichting aanlopen. Terwijl het veel slimmer is om preventief te inventariseren waar NORM kan zitten en wat dat betekent.” Ze benadrukt dat het geen rampscenario’s zijn: “Je hoeft niet meteen aan het infuus als er iets boven de grenswaarde zit. De overheid heeft een aantal industrieën aangemerkt als risico-industrie. Maar de industrie zal mede hierdoor actief voorzorgsmaatregelen moeten nemen. Je moet wél weten wat je in huis hebt, en zorgen dat je je afval netjes afvoert.”

Stralingssupport helpt bedrijven hierbij op een toegankelijke manier. “Onze missie is: zicht op stralingsbescherming. Dat betekent dat we niet alleen aan de regels voldoen, maar ook uitleggen waarom die regels er zijn. Dan ontstaat er begrip én draagvlak.”

Internationale verschillen maken het complex

Een extra complicatie is dat Europa weliswaar één richtlijn kent voor stralingsveiligheid, maar die per land anders wordt ingevuld. “In Duitsland hoef je bij 1 becquerel per gram alleen een melding te doen. In Nederland zit je dan meteen in een controlestelsel”, zegt Van Bochove. “Dat zorgt voor veel verwarring, zeker bij internationale bedrijven die materialen tussen landen transporteren.”

Ze noemt het voorbeeld van een LNG-pomp die in Duitsland geen probleem vormt, maar in Nederland ineens onder de Kernenergiewet valt. “Dan moet je uitleggen aan een onderhoudsmonteur dat hij nu ineens met een stralingsbron werkt. Dat is lastig. En het voelt ook niet logisch, want het risico is niet veranderd, alleen de grenswaarde.”

Praktisch en transparant

Stralingssupport staat bekend om haar praktische aanpak. Met een team van negen medewerkers en een vaste schil van gespecialiseerde zzp’ers begeleidt het bedrijf klanten bij onderzoek, vergunningen, afvoer en trainingen. “We zeggen wel eens: leuker kunnen we het niet maken, maar wel veiliger, makkelijker en netjes binnen de regels.”

Opvallend is hun kennis van de industrie. “Een goed stralingsadvies begint bij snappen hoe de installatie werkt. Als je niet weet waar de mogelijke besmetting zich ophoopt, kun je ook niet bepalen hoe je veilig werkt.”

Nieuwe sectoren, nieuwe uitdagingen

Door de energietransitie verschuift de focus. Geothermie is in opkomst, gasproductie neemt af, en installaties worden massaal ontmanteld. “We leiden onze mensen op voor deze nieuwe contexten en zijn we daarnaast op zoek naar extra personeel”, zegt Van Bochove. Maar het werven van goede stralingsdeskundigen blijft een uitdaging. “Het vraagt meer dan alleen kennis. Je moet ook karakter hebben: flexibel, avontuurlijk, en bestand tegen een beetje regen en modder.”

Tot slot: kop niet in het zand

Van Bochove heeft een duidelijke boodschap aan bedrijven in olie, gas, raffinage en LNG: “Steek je kop niet in het zand. Laat je informeren. Zorg dat je weet waar de radioactieve stoffen in je proces kunnen zitten. Als je dat weet, kun je praktische maatregelen nemen en voorkom je verrassingen.”

Want of je het nu wil of niet: in veel industriële processen krijg je NORM er ‘gratis’ bij. “Juist daarom is bewustwording zo belangrijk”, besluit ze. “En daar willen wij het verschil maken.”