It’s the economy, stupid

Wanneer er verkiezingen aan zitten te komen, zoals bij ons op 29 oktober voor de Tweede Kamer, is het altijd interessant om je af te vragen: wat houdt mensen bezig? Waardoor laten zij zich straks in het stemhokje leiden? Iedereen heeft daar wel een beeld bij, gevoed door de hoeveelheid media-aandacht die verschillende onderwerpen krijgen. Maar dat is subjectief, terwijl er ook objectief onderzoek wordt gedaan naar wat burgers belangrijk vinden. Soms laten dit soort onderzoeken opvallende patronen of verschuivingen zien. 

Tekst: Victor van der Chijs

Vooral langlopende onderzoeken maken inzichtelijk hoe de publieke opinie zich ontwikkelt en verandert. De Eurobarometer is zo’n poll, uitgevoerd in de Europese Unie sinds 1974. Die laat niet alleen zien wat Europeanen gemiddeld bezighoudt, maar werpt ook licht op de verschillen tussen burgers in de verschillende lidstaten. Die barometer zegt iets over hoe wij Nederlanders al dan niet afwijken van andere landen. Misschien dat we daar iets uit kunnen opmaken.

De laatste Eurobarometer verscheen in mei, na onderzoek dat in april onder Europese burgers werd uitgevoerd. Dat was in een periode waarin duidelijk werd dat de Verenigde Staten afstand nam van Europa en dat Europa zijn veiligheid meer in eigen hand moet nemen. Niet verwonderlijk dus dat in bijna alle landen veiligheid en defensie genoemd werd als onderwerpen waar de Europese Unie meer actie zou moeten ondernemen. Nederlanders wijken daar niet van af.

Op andere beleidsterreinen ligt dat anders. Migratie bijvoorbeeld houdt Europeanen gemiddeld minder bezig dan een half jaar eerder. Maar hoewel hier ook een dalende tendens te zien is, staat het in Nederland nog steeds relatief hoog op de agenda. Ook daar is wel een verklaring voor. Migratie speelde een hoofdrol in de vorige verkiezingscampagne, in de formatie van het kabinet-Schoof en bij de val van datzelfde kabinet. In hoeverre dit in de campagne voor de aankomende verkiezingen het geval zal zijn, blijft afwachten.

Wat mij betreft krijgt een ander thema veel meer aandacht in de politieke debatten die in ons land zullen gaan losbarsten: economie en competitiviteit. Want daarmee zijn we in Europa pas echt een buitenbeentje, volgens de Eurobarometer. Europa-breed is dat voor kiezers het op één na belangrijkste onderwerp (na veiligheid en defensie), maar uitgesplitst naar voorkeuren van lidstaten, bungelt Nederland hier helemaal onderaan. Dat is curieus, want binnen de Unie is de economie van handelsland Nederland nauw verknoopt met die van andere lidstaten.

Er leven onder Nederlanders kennelijk weinig zorgen over de economische toekomst van het land en zit het met het concurrentievermogen wel goed. Dat gebrek aan aandacht baart me zorgen.

In Rotterdam weten we helaas maar al te goed dat het bedrijfsleven onder grote druk en onze concurrentiepositie behoorlijk op de tocht staat. Het snel toekomstbestendig maken van onze economie moet daarom een belangrijke prioriteit van het volgende kabinet zijn. Een goed functionerende economie is een noodzakelijke voorwaarde om stappen te kunnen zetten op andere beleidsterreinen. Elders in Europa leeft dat besef kennelijk wel. Ook bij ons zou het er veel vaker over moeten gaan.