Selecteer Pagina

Een ezel stoot zich geen twee keer

door | 2 jan, 2023

BASF was duidelijk. Het bedrijf gaat zijn activiteiten in Europa permanent afbouwen vanwege de hoge energiekosten, waardoor Europa steeds minder concurrerend wordt. BASF voegt de daad bij het woord met een investering van tien miljard euro in een plasticcomplex in China. Naast de hoge energieprijzen speelt er meer, zoals laagwater en regelgeving. De hoge kosten die BASF kwijt was aan de gevolgen van laagwater op de Rijn in 2018 was één van de motieven voor een investering van vier miljard euro in India in plaats van Ludwigshafen (vooralsnog uitgesteld wegens COVID-19). Daarnaast speelt de complexe en kostbare REACH-regelgeving van de EU waarbij de chemische industrie vele duizenden stoffen met serieuze gezondheidsrisico’s uit productie moet halen, regelgeving die buiten Europa minder strak is.

Tekst: Bart Kuipers

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

Ook in Nederland bestaat het gevaar dat bedrijven hun productie afbouwen. Zo kondigde chemiebedrijf Sabic dit voorjaar aan om wegens de strenge klimaateisen te overwegen een naftakraker en een kunststoffabriek te sluiten op bedrijventerrein Chemelot in Sittard-Geleen. Als alternatief werd een terrein in de UK genoemd.

Deze mogelijke nieuwe locatie moet Teesside zijn, nabij Middlesbrough. Dit was ooit de site van Imperial Chemical Industries (ICI), de voormalige Britse ‘nationale kampioen’ in de chemie. Ik gebruik de case Teesside jaarlijks in een college over havenindustrie om studenten te laten zien hoe industriële clusters kunnen verdwijnen. De regio rondom Teesside wordt ook wel aangeduid met ‘Britain’s Detroit’. Werkgelegenheid in de chemie decimeerde in de afgelopen jaren. Dit kwam door een proces van fragmentatie, waarbij de voormalige ICI-fabrieken werden verkocht, onder andere aan Sabic. Al snel werden verschillende fabrieken gesloten en was sprake van een domino-effect, waardoor de kracht van het cluster als geheel afnam. Het cluster was al danig verzwakt door jaren van onderinvesteringen door ICI. ICI investeerde vooral in Azië en in fijnchemie, maar niet in Teesside. 

Een discussie tijdens het college is of een dergelijk dominoproces van industriële fragmentatie ook in Rotterdam kan optreden. De meeste studenten denken van niet. Het chemiecluster in Rotterdam is veel groter en laat voortdurende investeringen zien. De originele ‘motoren’ van het cluster (Shell/ExxonMobil) zijn nog steeds aanwezig en investerend. Er is geen afhankelijkheid van één bedrijf, zoals ICI in Teesside. Rotterdam heeft een nabij achterland, geïntegreerd in het grotere ARRR-cluster en ligt op een ijzersterk achterlandnetwerk. Dit hele cluster wordt met de komst van de Delta Corridor-buisleidinginfrastructuur verder versterkt. 

Toch is sprake van onderliggende risico’s van industriële fragmentatie en dominostrategie in de chemieclusters in Europa – Rotterdam, Chemelot, Ludwigshafen of Antwerpen – door de zeer ongebruikelijke situatie sinds de inval in Oekraïne door Rusland. Ingrid Thijssen, directeur VNO-NCW, kwam onlangs met een oproep aan de basisindustrie om te blijven verduurzamen. Zij stelt een overlevingspakket voor dat moet voorkomen dat er basisindustrie verloren gaat, onder meer door een gasprijsplafond, en onder de voorwaarde van snelle verduurzaming en energiebesparing. Europa moet zijn eigen groene basisindustrie behouden in plaats van te zeer afhankelijk te worden van bepaalde landen van buiten Europa (ik lees: China). 

Heeft BASF iets geleerd van de eenzijdige Duitse afhankelijkheid van Russisch gas?

[/et_bloom_locked]

Nieuwsbrief

Wekelijks het laatste Rotterdamse industrienieuws direct in je inbox? Meld je dan nu aan en blijf zo op de hoogte!

Bedankt voor het aanmelden. Veel leesplezier!