Duitse les, ik weet niet of het nog bestaat, maar op de middelbare school heb ik er vijf jaar lang volop van mogen genieten. En eenmaal werkzaam bij het Havenbedrijf, is die kennis tijdens de cursus Hafendeutsch nog eens flink bijgespijkerd. De Duitse taal verstaat de kunst om eindeloos lange samengestelde woorden te smeden. Donaudampfschifffahrt (met driemaal ‘f’) is zo’n woord, of Eisenbahnklotpunkthinundherschalter (wisselwachter). Andere talen hebben er complete zinnen voor nodig. Het Duits niet.
Door Jaap Luikenaar
Zo’n kunstwoord is ook het Bundesverkehrswegeplan. Niet superlang maar toch de moeite waard, want inhoudelijk voor de haven zelfs van levensbelang. Dit meerjarenplan voor aanleg en onderhoud van waterwegen, spoorrails en asfalt is het Verkehrszweige übergreifendes Rahmenprogramm.
Een waar miljardenplan voor infrastructuur in de Bondsrepubliek. Maar liefst 265 miljard geven onze oosterburen er de komende periode tot 2030 aan uit. Wie daarin niet wordt genoemd, hoeft de eerstkomende vijftien jaar niet op geld te rekenen.
Lag het accent in de afgelopen decennia op de aansluiting met – en de renovatie van – de infrastructuur in voormalig Oost-Duitsland. In de onlangs verschenen conceptversie lijkt het geld voor de komende periode meer naar projecten in de zuidelijk en westelijk gelegen Länder te vloeien.
Door heel Duitsland vragen (schreeuwen) bestuurders, politici, organisaties en lobbyisten in de aanloopfase om aandacht. Nederland, als buurland, stuurt volop signalen naar de makers van het BVWP: via wensenlijstjes, position papers en tijdens ambtelijke overleggen en werkbezoeken. En Nederlandse en Vlaamse zeehavens en de KvK’s van de Benelux, die tezamen 530.000 bedrijven zeggen te vertegenwoordigen, hebben een petitie gestuurd.
Voor de Rotterdamse haven staat er nogal wat op het spel. De naadloze en volwaardige aansluiting van de Betuweroute op het Duitse spoornet bijvoorbeeld. Jarenlang – al tijdens de besluitvorming van het project in de jaren negentig – is die ‘Anschluss’ een probleem geweest. Bijna was de goederenspoorlijn erover gestruikeld. De tegenlobby wist het NOS Journaal zover te krijgen om opnames te maken bij de grensovergang Zevenaar, waar de spoorlijn haast leek dood te lopen.
Wat bij al die lobby’s opvalt is dat iedereen graag zijn eigen weg bewandelt, want denkt precies die politiek-bestuurlijke contacten te hebben en argumenten aan te voeren, waardoor de pecunia als vanzelf zijn of haar kant uit komen.
Desondanks lijkt maar een heel beperkt deel van dat geld te worden gesluisd naar grensoverschrijdende projecten tussen Nederland en de westelijke deelstaten Niedersachsen en Nordrhein-Westfalen.
Niet alleen in de haven, ook langs onze oostgrens zijn er talrijke partijen die willen dat hun infrastructuur niet ophoudt bij de grens, maar naadloos aansluit op het Duitse (en daarmee ook het Europese) net van Wasserwegen, Schienen en Autobahn. En waarom ook niet. Want als het om infrastructuur gaat, behoren staatsgrenzen geen sta-in-de-weg te vormen in het Europees vervoer en verkeer.
Grote en kleine partijen.
Zo’ n kleintje is bijvoorbeeld de gemeente Losser die pleit voor heropenstelling van het stationnetje in De Lutte, omdat daar straks de trein van Hengelo naar Bielefeld langs rijdt. Burgemeester Sijbom doet het niet alleen, maar haalt Twente en Overijssel erbij om meer volume, massa te maken en zo gewicht in de schaal te leggen.
Een wat grotere partij vormt Eindhoven, onze slimste regio… ook als het om lobbyen gaat? De stad ontbeert een directe spooraansluiting met het Rurhgebied en riep de lobbyhulp in vanuit de Randstad. Groen licht is er nog niet, maar ze spelen het spel wel volgens de regels. Groot denken: Mainport-Brainport-Ruhrgebiet: kijk, zoiets moet toch opvallen, daar bij de beleidsmakers in Berlijn.
Slim lijkt ook Groningen het aan te pakken. Het wil herstel van de onlangs kapot gevaren Friesebrücke-spoorbrug over de Eems. Men koppelt er tegelijk een lobby voor de intercityverbinding met Bremen aan vast. Treinen moeten doorrijden en plannenmakers moeten doordenken.
Tol op de Autobahn voor personenauto’s? Da’s eveneens zo’n onderwerp waarbij grensplaatsen en -provincies en heel Nederland als Europese hub en transport- en distributieland de handen ineen moeten slaan. Ja, onze wensenlijst is lang: Heerlen/Maastricht willen snel naar Aken en de binnenvaart wil nog steeds zo graag varen op het Twente-Mittellandkanaal.
Of al die grote en kleinere wensen, van grote en kleine mensen, nu allemaal daadwerkelijk vervuld worden is de komende tijd afwachten en vooral opletten, monitoren en op tijd aan de bel trekken. Tip: kijk daarbij – meer nog dan naar je eigen belang – vooral naar de winst die het de Duitsers en de Duitse economie, werkgelegenheid, leefbaarheid en ruimtelijke ordening zelf oplevert.
De waslijst is groot, te groot? Wellicht zou (nog) meer coördinatie en prioritering hier op zijn plaats zijn: de Nederlands-Duitse Kamer van Koophandel, de Nederlandse Verkeersraad in Berlijn, de beide Rotterdam Representatives in Duitsland?
Een apart grensoverschrijdend hoofdstuk in het BVW-Plan wellicht? De tijd dat Duitsland en Nederland met de rug naar elkaar stonden is voorbij. Onze Koning zei onlangs in München van plan te zijn alle Länder te gaan bezoeken. Goed zo. Lijstje meenemen.
