En dan gaat het niet meer over het spoorwegdrama, maar over wat mensen daarover hebben geschreven. Eerst gaat het over nare opmerkingen die via social media over het ongeluk zijn gemaakt en vervolgens over welke heksenjacht dit veroorzaakt. Nu dan over al die commotie over die heksenjacht. Al die commotie waait ook weer over, omdat er altijd weer wat nieuws is om de pijlen op te richten. Trial by social media lijkt bij deze tijd te horen. Digitale brandstapel.
Door Marcus Draaisma
Stel dat het een van uw werknemers was die over het drama een nare grap had gemaakt via social media. Die werknemer van u werd via social media bedreigd en het werd bekend waar hij werkt. Via Facebook of Twitter is opgeroepen niet meer met uw bedrijf zaken te doen, uw bedrijf te boycotten, want alle werknemers zijn slecht, zo leest u. De eerste weken van deze hetze worden er e-mails naar u gestuurd dat u de betreffende werknemer moet ontslaan. In die periode neemt de omzet ook wat af.
Dit soort hetzes komen en gaan. Het staat in beginsel iedereen vrij zijn mening te uiten via social media. Zeker tijdens de eigen tijd. Een werknemer die ‘s avonds boos op Facebook berichten plaatst, draagt echter wel verantwoordelijkheid voor de inhoud hiervan. Als het beledigend of bedreigend is, dan kan dat strafbaar zijn. De werknemer kan hiervoor strafrechtelijk vervolgd worden. Een werkgever is niet verantwoordelijk voor de persoonlijke uitingen van zijn werknemer die de werknemer via zijn eigen apparaten doet, mits hij dit niet onder werktijd doet.
Ingewikkelder wordt het als de werknemer nare grappen maakt met de smartphone die hij van de werkgever kreeg. Of daarmee de grappenmaker bedreigt via Facebook. Dan ontstaat er wel (technische) betrokkenheid van de werkgever. Die mag van zijn werknemers verlangen dat zij ter beschikking gestelde apparaten ordentelijk gebruiken. Maar als de werknemer deze apparaten ook deels privé mag gebruiken en zijn berichten in zijn vrije tijd op Facebook heeft geplaatst, valt zijn gedrag weer in het privé-domein van de werknemer.
In de werkelijkheid is de scheidslijn niet altijd makkelijk te trekken. Een publieke functionaris die privé gekke dingen doet die hij in functie echt niet kan doen, kan toch sneuvelen. Denk aan de burgemeester die na een privé-feestje dronken op de weg wordt aangehouden. Of de directeur van een bedrijf die een medewerker seksueel lastig heeft gevallen in het weekend. Dit soort functionarissen worden alle dagen en uren van de week aan hun functie gekoppeld. Een werknemer van uw bedrijf wordt niet met uw bedrijf geassocieerd als hij in zijn eigen tijd nare grappen maakt. Dit wordt anders als er op Facebook een hetze ontstaat tegen deze werknemer, uw bedrijf genoemd wordt en dat hij gestraft moet worden volgens de publieke opinie op Facebook. De werknemer, zeker als hij wat hoger in de organisatie zit, krijgt een negatief imago en dat gaat afstralen op uw bedrijf. Als de impact van dit soort hetzes maar groot genoeg is op uw bedrijf en de werknemer die de hetze heeft veroorzaakt in privé-tijd of met de door u ter beschikking gestelde smartphone wel kon voorzien wat hij teweeg zou kunnen brengen, zijn disciplinaire maatregelen tegen de werknemer wel te nemen. Meteen ontslag zal doorgaans niet lukken. Uiteraard wel een schriftelijke waarschuwing.
Veel beter is natuurlijk een helder social media beleid. Daarin mag best gedrag in de privésfeer gereguleerd worden, zonder dat de werknemer het onmogelijk wordt gemaakt om zich af en toe te laten gaan op het internet. In een social media-code wordt de omgang met de apparaten van de werkgever geregeld en wordt ook duidelijk aangegeven wat wel en niet op social media geuit mag worden onder werktijd. De werkgever kan in een social media-code heel goed de werknemer er bewust van maken dat uitingen op social media negatief kunnen uitpakken voor de werknemer, zijn collega’s en het bedrijf. Maar het beperken van de vrije meningsuiting in de privésfeer wordt lastig. Willen mensen niet op de digitale brandstapel belanden, dan kunnen ze beter Facebook en Twitter opzeggen. Ik heb het in ieder geval altijd zonder deze social media kunnen doen en dat bevalt me uitstekend. Opvallend is dat het op LinkedIn meestal wel netjes aan toe gaat. Daar blijf ik dan ook graag op.
